PHONG VỊ CẢNH NGHÈO

Có thể các bạn sẽ cho rằng tôi nói không biết ngượng miệng khi cho rằng mình đã bắt đầu thấy yêu cái nghèo ...Nhất là trong thời buổi mà thiên hạ đổ xô làm giàu , bằng đủ mọi cách ...chính phái có , tà phái  có , bàng môn tả đạo cũng có ...Cái việc làm giàu đã trở thành một nhu cầu thúc bách trong xã hội hiện đại vì thế đã có không biết bao nhiêu sách dạy làm giàu bán chạy như tôm tươi mặc dù không biết tác giả của mấy quyển sách ấy có thực sự giàu hay không nữa ...

  Kể ra việc mọi người thích làm giàu cũng là một ý thích chính đáng thôi vì nếu không có người giàu thì các sản phẩm đắt tiền được làm ra để bán cho ai ... Các ngôi nhà chọc trời không lẽ lại dùng làm nhà kho hay nghĩa địa ...Đó là chưa kể máy bay , xe hơi tàu chiến mà đem cân phế liệu thì lãng phí vô cùng ....Đem bán trả góp thì có khi qua chục đời cũng chưa thu hồi vốn được  mà có thu hết được thì đem tính với đà trượt giá mỗi năm , mỗi tháng , mỗi đời chắc cũng chẳng còn bao nhiêu ...Thật tình mà nói thì tôi không hề có ác cảm hay dị ứng gì với chuyện làm giàu và những người giàu có ...Xã hội sở dĩ ngày càng tiến bộ là nhờ con người muốn sắm sửa , muốn mua bán , muốn đổi chác , muốn khám phá , muốn phát minh ...và người giàu là những người biết khai thác triệt để những nhu cầu và khuynh hướng hưởng thụ của con người , biến chúng thành lợi nhuận ...Thế thôi ... chính bản thân tôi cũng đã từng muốn làm giàu , chỉ tiếc mình tài hèn , sức mọn , vốn ít  và xuất phát điểm thì lại ở cái  địa tầng của "  chú sãi ở chùa nên phải quét lá đa " và nhất là ngôi chùa này lại không nằm ở vị trí quy hoạch vì thế đã không có cơ hội ra ở mặt tiền mà buôn bán kinh doanh ...Nói tới chuyện kinh doanh tôi còn nhớ tới cái giai đoạn mà tôi tự cho rằng cái đầu mình không bé tí nào , cách đây chừng hai chục năm rồi , xin kể vắn tắt ở đây cho vui .

Hồi ấy , sau nhiều năm chung sống với cái nghèo tôi bắt đầu thấy không thích nó , rồi từ chỗ không thích tôi dần dần đi tới chỗ oán ghét nó ...Tôi tự nhủ : " Kẻ có tiền là kẻ mạnh ...mình phải làm giàu mới được ..." Nhưng bằng cách nào ? Một hôm tôi đang ngồi uống cà phê với một người bạn thì tình cờ nghe bàn bên cạnh có người nói : " Muốn làm giàu thì trước hết phải có vốn , nghĩa là cái túi phải nặng hoặc cái đầu phải thật lớn ... . " Câu nói vô tình ấy đã khiến tôi suy nghĩ ...Kết quả là tôi bắt đầu nghĩ ra cách , không có vốn thì phải huy động vốn ...Đúng quá rồi chứ còn gì nữa ...nhưng huy động ở đâu .?..Tính tới tính lui , tính xuôi tính ngược , nhìn trước ngó sau tôi mới thấy rằng cái gì bán được thì tôi đã bán tất để mua gạo  nấu cho cả nhà gồm cha mẹ em út , vợ con ăn hết rồi ...Bây giờ chỉ còn cái tiệm may tôi mới đầu tư nửa chừng giao cho bà vợ mới cưới vài ba năm nay quản lý ...Tiệm may này ở vị trí thứ ba trăm năm mươi tám trên thành phố nghĩa là trước đó đã có ba trăm năm mươi bảy tiệm ...Số liệu này sở dĩ có được là vì trước khi quyết định đầu tư cho cái công việc mà tôi cho rằng nằm trong năm lĩnh vực thiết yếu của đời sống con người đó là Ăn , mặc , ngủ , nghỉ , chơi bời ...tôi đã phải bỏ ra một thời gian khá dài để đi tìm hiểu và phân loại đối thủ nhằm có kế hoạch kinh doanh phù hợp vì tôi tự biết mình sinh sau đẻ muộn , nguồn vốn lận lưng chưa bằng một chầu nhậu của thiên hạ ...Nói theo kiểu ngôn ngữ giang hồ thì có thể tóm gọn bằng câu " Yếu mà muốn ra gió ..." Vì thế muốn lao vào cuộc cạnh tranh trên chốn  " thương trường là chiến trường " tôi phải chứng tỏ mình có một bản lĩnh gì đặc biệt để bù vào cái chỗ yếu kém kinh niên của tôi tức là cái truyền thống " khó ba đời " đúng không các bạn ? Bản lĩnh đó thể hiện bằng cách tôi vắt óc để làm các phép tính liên hoàn ...Vào thời điểm ấy cơ chế thị trường còn rất mới mẻ và máy tính còn là một thứ xa xỉ vì thế tôi phải nhờ vào " bản cửu chương " mà tôi đã thuộc nhão từ khi còn học trường làng , tôi căn cứ vào tính thích chưng diện của phụ nữ và con nít nên chọn phát triển ở lĩnh vực này ...Các bạn thấy rồi đó 10 người đàn ông thì có đến 8 ông quan niệm : ăn mặc chủ yếu là để che thân chứ không cần khoe của như một số cô , bà thời nay ( ông nào dại dột khoe của thì dễ bị xử lý hành chính lắm ) Tiếp theo việc chọn lựa mặt hàng chủ lực là đến các công đoạn trang thiết bị , vốn lưu động , vốn cố định , kỹ thuật , nhân công và các phương pháp quảng cáo tiếp thị ...Nói chung là tôi đã cố tính toán làm sao để không bị sót nước dẫn đến thất bại , ngay đến khi đi in các phiếu đặt hàng kiêm hóa đơn tôi cũng đã cẩn thận in thêm một số phiếu đặc biệt giảm giá từ 30 đến 50 % nhằm mục đích khuyến mãi vì lúc ấy chưa có ai nghĩ đến cái chiêu lạ hoắc này ...Việc nghiên cứu sâu sắc cùng với các bước chuẩn bị cẩn thận trong chiến lược " lấy ngắn nuôi dài  " đã khiến tôi tin chắc vào sự thành công đến nỗi đã truyền được sự tự tin ấy vào các ngân hàng và trung tâm tín dụng nên họ đồng ý cho tôi vay tiền để thuê mặt bằng , mua sắm thêm máy móc hoặc chi trả cho nhân công ...v...  v...

  Ấy thế mà cái sự nghiệp làm giàu của tôi đã nhanh chóng sụp đổ do một yếu tố khách quan rất ư là lãng xẹt khi tôi mới vừa đi được vài ba bước trên cuộc hành trình ...Các bạn có biết tại sao không ? Có một yếu tố nằm ngoài dự đoán của tôi đó là trong khi tôi đi xe đạp để vay tiền thì có vô số vị đi xe hơi , trong khi tôi uốn ba tấc lưỡi Tô Tần để thuyết phục các chủ nợ thì vô số vị đã đem giấy tờ nhà đến thế chấp ...Trong khi các  chủ nợ của tôi đã nhìn tôi từ đầu tới chân rồi đồng ý duyệt chi cho tôi một con số mà có lẽ họ nhủ thầm : " Được thì tốt còn nếu không thì xem như xí cô hồn " thì vô số vị đã được duyệt chi những con số khổng lồ 

 Khác nhau là vậy nhưng có một điểm giống nhau là khi đùng một cái , một xí nghiệp nước hoa đồ sộ vỡ nợ thì họ đều cuống cuồng chạy đến ngân hàng , người thì xin gia hạn , kẻ xin rút , kẻ bỏ chạy ...rốt cuộc tạo thành một hiệu ứng domino cây lớn ngã đè cây bé , cây bé ngã đè cây bé hơn ...đè luôn cả " các loài cỏ nội hoa hèn " như tôi ...Cái cơn dịch " Mất khả năng chi trả " đã cuốn tôi vào đáy của của sự bần hàn vì còn cái gì có thể bán được là tôi phải bán hoặc gán cho chủ nợ ...

  Nói tóm lại là tôi đã kết thúc cái mộng viễn tưởng ngay trong giai đoạn " Thuyền ra cửa biển " vì thế tôi bắt đầu co rút lại trong cái vỏ ốc của mình trong cái trạng thái mà người ta gọi là " kinh cung chi điểu nghĩa là chim bị tên thấy cây cong cũng sợ ..."bắt đầu chí thú làm ăn theo kiểu cò con sau khi  đi làm cho một công ty nước ngoài gần 10 năm nhờ vào chút vốn tiếng Anh và để dành được chút vốn con con  cộng với số tiền họ bồi thường vì đã " Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động để cải tổ cơ cấu và trẻ hóa lực lượng lao động "Cụm từ này cũng là cụm từ mà tôi đã ghi vào đơn kiện để đòi hỏi được giải quyết chế độ theo qui định của bộ Luật lao động ...

 Dùng số tiền nhỏ nhoi của việc bán cái " giai đoạn thanh xuân cuối cùng trong đời " cho một công ty con con đa quốc gia ,tôi đã lui về ẩn cư ngay giữa thị thiềng ...sử dụng mấy đồng tiền lẻ để đi mua sách cũ về đọc nhằm thỏa mãn cơn ghiền của mình ...cho đến một ngày tôi nhận ra rằng việc đi săn tìm sách cũ cũng thật thú vị ...Nơi tôi ở không có đủ diện tích để canh tác , sản xuất hoặc chăn nuôi , ngay đến việc trồng các loại hoa cũng không đủ ánh nắng vậy thì tại sao tôi lại không thử biến cái không thể này thành cái có thể ở một lĩnh vực mà có thể là sở trường của tôi ...Nói là làm ...Và chữ làm ở đây nó bao hàm cả một quá trình bền bỉ trên một con đường khá dài nên tôi không thể kể hết ở đây ..

Tất nhiên là để đạt được một vị trí " ông trùm sách cũ  ở ĐN " như một số khách hàng đã phong tặng tôi cũng đã phải trải qua rất nhiều cố gắng và phải có nhiều phương sách để tồn tại khi một thời gian sau thị trường sách cũ ngày càng thu hẹp để nhường chỗ cho công nghệ mới : nghe nhìn và  internet ...

 Suốt chặng đường gian nan ấy tôi đã không ngừng suy tư về hai chữ giàu nghèo  và ngày càng nhận ra rằng những từ ngữ ấy chỉ có tính tương đối ...Thế giới luôn biến động ...Cái giàu của một ngàn năm trước khác hẳn cái giàu bây giờ , cũng sẽ khác hẳn với ngàn năm sau nữa ...Ngay trong cái giàu cũng đã muôn sự  khác nhau : có người giàu theo kiểu trọc phú , có người giàu sang , có người giàu mà không sang , có người có nhiều của cải nhưng không giàu , có người nhiều tiền mà vẫn thiếu đói ...vân vân và vân vân ...Trong cái nghèo cũng vậy ...vô số kiểu nghèo , từ đó tôi cũng tự đánh giá được mình  mặc dù nhìn chung mọi người vẫn liệt chúng tôi vào loại  " Con nhà nghèo ...H.B.C " ...Có thể các bạn sẽ cho rằng tôi đang ngụy biện : " Nghèo thì nhận mình nghèo phứt đi còn bày đặt sĩ diện hão  ,Thực ra tôi đâu có việc gì phải xấu hổ mà phải phân trần hay chối cãi ...Chính nhờ đứng ở vị trí này mà tôi có thể nhìn thấy được những niềm vui nỗi buồn mà người ở vị trí khác không  nhìn thấy hoặc không  được hưởng ..."Câu chuyện về một cặp vợ chồng bán báo dạo cứ khiến tôi day dứt ...Cả hai lưu lạc từ một vùng quê ở HT , gởi con cho nội , lưu lạc về thành phố ...thuê nhà trọ ...Người vợ bảo chồng : " Anh có vẻ như bị cảm rồi đó , trời mưa thôi ở nhà đi .." Người chồng trả lời : " Ở nhà rồi lấy gì mà ăn , lấy gì trả tiền thuê nhà ..." Nói xong nhận báo ôm đi rong suốt ngày ...gặp hôm trời mưa nên cuối buổi chỉ bán được khoảng một phần hai mươi số báo ...Người vợ thì khá hơn nhưng cũng chẳng thể nào trả nổi số tiền  nợ cho chủ báo ngày hôm ấy cho chồng ...Hôm sau lại mưa tiếp ...

 Tôi băn khoăn tự hỏi : " Rồi cuộc đời họ sẽ đi về đâu ? Những chị Dậu , những Chí Phèo của thời đại mới ..."  

Còn tôi ? Vợ chồng chúng tôi dù sao cũng đã sở hữu những phương tiện sống gấp nghìn lần họ ...Chúng tôi cũng đang vất vả , đang bon chen , đang kiếm sống , đang nghèo ...nhưng cái nghèo của chúng tôi vẫn còn nhiều điểm đáng yêu vì nhờ nó tôi biết được rằng ai trong số 7 tỷ người đang cùng thở chung bầu không khí của trái đất này còn hiểu , còn biết , còn quan tâm chia sẻ với chúng tôi một cơn nóng bức mùa hè , một chút giá rét mùa đông , và những cơn mưa xối xả ...Họ là những người bạn thân yêu của tôi , những người bạn thật sự ..trong cuộc đời vốn dẫy đầy khen chê thương ghét và khẩu thị tâm phi ...Các bạn ơi , xin ngàn lần cám ơn các bạn ....