MỘT CHÚT SUY TƯ ...

Tiểu dẫn : Tôi vốn thích viết chơi để giải trí nhiều hơn viết thiệt , thế nhưng tối nay ngồi nói chuyện phiếm với " nhà tôi " về chuyện mấy đứa con đang chuẩn bị đi thăm thầy cô giáo cũ ngày mai ...tôi chợt nghĩ thầm và ao ước như sau : 

Giáo dục ? Chỉ có hai từ ngắn ngủi nhưng dường như tự thân hai từ này đã gợi cho người nghe về một khái niệm có vẻ rất nặng nề . Tại sao như vậy ? Đó là một câu hỏi mà chắc chắn mỗi người chúng ta đều ý thức  hoặc mường tượng hình dung được dù rằng không phải ai cũng có thể giải thích hoặc trình bày rõ ràng ...Thực ra câu trả lời có lẽ cũng vô cùng đơn giản ...Điều này phát xuất từ suy nghĩ truyền thống : giáo dục là một việc làm mang tính áp đặt , nó vừa là sự truyền đạt kiến thức của thế hệ người lớn đến các thế hệ trẻ hơn , vừa có tính răn đe , ép buộc ...vì thế tại nhiều nơi , nhiều thời kỳ ...công tác này còn được hỗ trợ bởi các hình thức kỷ luật khắt khe với rất nhiều hình phạt kể cả roi vọt . Lẽ dĩ nhiên việc giáo dục sẽ không được tiến hành nghiêm chỉnh và có hiệu quả nếu không có một phương thức tổ chức hợp lý ...nhưng kỷ luật trong giáo dục chỉ là phương tiện để hỗ trợ việc giáo dục chứ không phải là bản chất của việc giáo dục ...
Theo một số tài liệu của các nhà nghiên cứu thì mãi đến khoảng 4000 năm trước Công nguyên người ta mới tìm thấy dấu hiệu của nền văn minh và những hệ thống giáo dục thực sự ...nghĩa là khi vấn đề giáo dục đã được tổ chức một cách có ý thức . Suốt trong quá trình đó nhiều hình thức giáo dục đã được áp dụng , nhiều khó khăn trở ngại đã xuất hiện và tồn tại cho đến khi một số nước tiên tiến trên thế giới nhận thức được rằng mục tiêu tối hậu của công tác giáo dục phải là việc nâng cao nhận thức cho những thế hệ kế thừa chứ không phải là việc tạo ra những bản sao lem luốc của thế hệ trước đó . Mọi sự nhồi nhét kiến thức đều không có ích lợi gì cho sự tiến bộ và văn minh của nhân loại mà chính việc tư duy sáng tạo mới là chìa khoá mở ra cánh cửa tương lai , khởi động và vận hành tốt đẹp cho cái cố gắng đem lại sự no ấm , thịnh vượng và hạnh phúc của nhân loại .  Không phải ngẫu nhiên mà hầu như mọi đứa trẻ không phân biệt màu da , đất nước , vùng miền hay tôn giáo ... đến một độ tuổi nhất định nào đó đều phải cắp sách đến trường . Sự cần thiết phải được học tập đã gần như trở thành một bản năng thứ hai của mỗi con người trong xã hội ....Thế nhưng  cái nhu cầu  căn bản của mọi thời đại ấy có thể sẽ chẳng đem lại điều gì nếu  đứa trẻ chỉ tầm chương trích cú  hoặc vùi đầu vào những trang giấy chi chít những chữ rồi cố gắng sao chép vào bộ nhớ nhỏ bé của mình ... Chính vì tính chất tối quan trọng của việc học tập như vậy nên vai trò của công tác giáo dục ngày càng trở nên nặng nề hơn và cần phải hoàn thiện hơn . 
Trong suốt tiến trình của nền văn minh nhân loại , giáo dục có vai trò quyết định vận mệnh của nhiều dân tộc , nhiều đất nước ...Sự hưng thịnh của mỗi quốc gia dường như gắn liền với chất lượng của nền giáo dục của quốc gia ấy bởi vì ngay đến những cấp lãnh đạo cao nhất cũng đều phải thông qua trường lớp để bồi dưỡng khả năng , kiến thức ...Phần lớn họ phải được chuẩn bị và được đào tạo kỹ lưỡng để có thể giải quyết nhiều trọng trách do xã hội giao phó ...Điều này cũng bao hàm ý nghĩa rằng công tác giáo dục luôn phải được cập nhật và phải luôn phù hợp với hoàn cảnh xã hội và thời đại để có thể kịp thời cung cấp cho xã hội những nhân tài trong mọi lĩnh vực ...Thế nhưng trên thực tế hiện nay dường như chỉ có một số ít hệ thống giáo dục tiên tiến trên thế giới làm được điều này ...
Nhìn vào thực trạng nền giáo dục ở nước ta trong nhiều năm qua chúng ta có thể  thấy rằng có quá nhiều vấn đề phải suy nghĩ , phải bàn bạc để tìm ra một hướng đi đúng đắn ... Trong một bài viết có tiêu đề " Mười phát ngôn về giáo dục ấn tượng nhất năm 2012 " đăng ngày 11 tháng 12 năm 2012 của trang mạng : Kênh tuyển sinh .vn /giáo dục với những phát biểu của nhiều vị lãnh đạo và nhà giáo có uy tín . Điều này nói lên rằng việc đổi mới trong giáo dục chính là một trong những vấn đề bức thiết hiện nay thế nhưng đổi mới những gì và đổi mới như thế nào mới chính là vấn đề . Trong phạm vi bài viết nhỏ này , người viết cho rằng chỉ có 4 vấn đề then chốt cần phải tiến hành đồng thời  thì sẽ có thể góp phần vào việc xây dựng và phát triển hệ thống giáo dục nước nhà : 
+ Về mặt  tư duy , các lãnh đạo và cán bộ giáo dục  phải mạnh dạn thay đổi cách nhìn cách nghĩ  đã thành nếp của nền giáo dục truyền thống để tiếp thu sáng kiến , nâng cao nhận thức phù hợp với xu thế chung của thời đại .
+ Về phương thức giáo dục : 
-- Tuyển chọn một đội ngũ giáo viên cán bộ đủ phẩm chất và năng lực , trang bị đủ kiến thức và tạo điều kiện hợp lý để họ có thể chuyên tâm vào công tác giảng dạy : Điều này nên được thể hiện bằng chính sách lương bổng ổn định và đầy đủ để giải quyết cuộc sống , quy định rõ mức đãi ngộ của từng vùng miền một cách hợp lý  nhằm ngăn chận , hạn chế và kiểm soát được các hiện tượng tiêu cực .
-- Cần xác định lại vai trò , trách nhiệm của người thầy , mối tương quan giữa thầy và trò để xây dựng lại mối quan hệ đúng đắn và hợp lý .
-- Tổ chức lại cách học hành , thi cử phù hợp với thực tế cuộc sống và hoàn cảnh xã hội , nhất là với tốc độ phát triển liên tục của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin .
+ Về sách giáo khoa : nên nghiên cứu sâu hơn các đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm của thời đại để soạn lại một bộ sách giáo khoa phù hợp với từng lớp ,từng độ tuổi , mạnh dạn cắt bỏ những phần thừa thãi , lỗi thời và đưa vào những kiến thức thực sự bổ ích đối với cuộc sống ...Cần chú trọng thực hành nhiều hơn lý thuyết , giới thiệu các phương pháp nhiều hơn để người học có sự so sánh , chọn lựa  đông thời gợi ý suy nghĩ , phân tích , sáng tác nhiều hơn học thuộc lòng ...
 + Về các cơ sở giáo dục và các chương trình liên kết đào tạo trong và ngoài nước : Nên rà soát và chọn lọc đánh giá đúng khả năng thực sự của từng cơ sở , từng chương trình ...tránh việc đầu tư và quảng cáo tràn lan trên các phương tiện thông tin đại chúng dễ tạo ra kẽ hở cho những cơ sở giáo dục không minh bạch lợi dụng để trục lợi .
Chắc chắn rằng những suy nghĩ trên đây  chẳng có gì mới mẻ đối với mọi người không những thế nhiều mặt cũng đã được tiến hành từ nhiều năm qua thế nhưng kết quả thu đạt được chẳng có là bao so với yêu cầu cấp bách của xã hội của đất nước .
Một năm học nữa sắp bắt đầu với không ít băn khoăn của những người làm công tác giáo dục ...Nhưng có lẽ không phải chỉ là mối băn khoăn của những  người thầy hay của những cán bộ giáo dục mà còn là của rất nhiều người , trong số đó có cả những cha mẹ học sinh ...Hy vọng rằng những trăn trở suy tư ấy sẽ giúp chúng ta có đủ dũng khí nhìn vào thực tế mà vạch ra một phương hướng mới áp dụng cho niên khoá mới để việc  dạy và học ngày càng có kết quả tốt hơn . Chúng ta không sợ muộn bởi vì sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của muôn đời . Nói như Quản Trọng nước Tề thời Xuân Thu :

   "Nhứt niên chi kế mạc như thụ cốc
    Thập niên chi kế mạc như thụ mộc
    Chung thân chi kế mạc như thụ nhơn ..."
Chúng ta hãy vì cái " chung thân chi kế " ấy mà phóng tầm nhìn xa hơn về phía tương lại để chọn một kế sách giáo dục có giá trị lâu dài và bền vững . Đó chính là trách nhiệm của mỗi người chúng ta đối với các thế hệ kế thừa .