HÌNH ẢNH CON NGƯỜI
Ở thế làm chi cười lẫn nhau ?
Giàu chê khó, khó chê giàu,
Người hàng thịt nguýt người hàng cá,
Đứa bán bò gièm đứa bán trâu.
Bé vú thở than người cả vú,
Ít râu ánh ỏi kẻ nhiều râu !
Mặc trời phú tính, yên đòi phận,
Ở thế, làm chi cười lẫn nhau ?
Giàu chê khó, khó chê giàu,
Người hàng thịt nguýt người hàng cá,
Đứa bán bò gièm đứa bán trâu.
Bé vú thở than người cả vú,
Ít râu ánh ỏi kẻ nhiều râu !
Mặc trời phú tính, yên đòi phận,
Ở thế, làm chi cười lẫn nhau ?
Người ta bằng mặt, chẳng bằng lòng,
Đo đắn cho hay sự sá phòng.
Lưỡi thế gẫm xem mềm tựa lạt,
Miệng người toan lại, sắc như chông !
Ăn cùng, thốt khác, nhiều điều dữ,
Nói thực, làm hư, những chước vòng.
Kham hạ thánh nhân còn dõi để :
"Xảo ngôn" hai chữ chép dòng dòng !
NHÂN TÌNH THẾ THÁI
Đời nay, nhân nghĩa, tựa vàng mười !
Có của thì hơn hết mọi lời !
Trước đến tay không, nào thốt hỏi ?
Sau vào gánh nặng, lại vui cười !
Anh anh, chú chú, mừng hơ hải,
Rượu rượu, chè chè, thết tả tơi !
Người, của, lấy cân ta thử nhắc
Mới hay rằng của nặng hơn người !
Vụng, khéo, nào ai chẳng có nghề ?
Khó khăn phải lụy đến thê nhi.
Đắc thời, thân thích chen chân đến,
Thất thế, hương lân ngoảnh mặt đi.
Thớt có tanh tao, ruồi đậu đến,
Ang không mật mỡ, kiến bò chi ?
Đời nay những trọng người nhiều của,
Lặng đến tay không, ai kẻ vì ?
Có của thì hơn hết mọi lời !
Trước đến tay không, nào thốt hỏi ?
Sau vào gánh nặng, lại vui cười !
Anh anh, chú chú, mừng hơ hải,
Rượu rượu, chè chè, thết tả tơi !
Người, của, lấy cân ta thử nhắc
Mới hay rằng của nặng hơn người !
Vụng, khéo, nào ai chẳng có nghề ?
Khó khăn phải lụy đến thê nhi.
Đắc thời, thân thích chen chân đến,
Thất thế, hương lân ngoảnh mặt đi.
Thớt có tanh tao, ruồi đậu đến,
Ang không mật mỡ, kiến bò chi ?
Đời nay những trọng người nhiều của,
Lặng đến tay không, ai kẻ vì ?
THÁI ĐỘ CỦA CỤ NGUYỄN
Làm người hay một, họa hay hai,
Chớ cậy rằng hơn, chớ cậy tài.
Trực tiết cho bền bằng sắt đá,
Đi đường sá lánh chốn chông gai.
Miệng người tựa mật, mùi càng ngọt,
Đạo thánh bằng tơ, mối hãy dài.
Ở thế cả yêu, là của khá,
Đôi co, ai dễ kém chi ai
Chớ cậy rằng hơn, chớ cậy tài.
Trực tiết cho bền bằng sắt đá,
Đi đường sá lánh chốn chông gai.
Miệng người tựa mật, mùi càng ngọt,
Đạo thánh bằng tơ, mối hãy dài.
Ở thế cả yêu, là của khá,
Đôi co, ai dễ kém chi ai
Giữ miệng cho hay, biếng nói năng,
Thìn lòng hôm sớm, hãy khăng khăng.
Tranh khôn, ắt có bề lo lắng,
Chịu dại, làm chi nỗi thớt thăng ?
Mảng tiếng dữ lành, tai quản đắp,
Thấy lời hơn thiệt, mặt bằng chăng.
Song hiên ngỏ cửa ngồi xem sách,
Tự tại, ngày qua mấy kẻ bằng !
Hễ kẻ trêu người, kẻ phải lo
Chẳng bằng vô sự ngáy pho pho !
Tay kia khéo nắm, còn khi mở,
Miệng nọ hay cười, có lúc ho.
Có thuở được thời, mèo đuổi chuột,
Đến khi thất thế, kiến tha bò !
Được thua, sau mới ăn năn lại,
Vô sự chẳng hơn có sự ru ?
BÀI ĐỘC VẬN
Làm người có dại mới nên khôn,
Chớ dại ngây si, chớ quá khôn.
Khôn được ích mình, đừng rẻ dại,
Dại thì giữ phận, chớ tranh khôn...
Khôn mà hiểm độc là khôn dại,
Dại vốn hiền lành, ấy dại khôn.
Chớ cậy rằng khôn khinh kẻ dại.
Gặp thời, dại cũng hóa nên khôn !
Chớ dại ngây si, chớ quá khôn.
Khôn được ích mình, đừng rẻ dại,
Dại thì giữ phận, chớ tranh khôn...
Khôn mà hiểm độc là khôn dại,
Dại vốn hiền lành, ấy dại khôn.
Chớ cậy rằng khôn khinh kẻ dại.
Gặp thời, dại cũng hóa nên khôn !